دستمان تنگ است و خاطرات آبى به همراه صدف هاى رنگى خيالمان را به خود وانمى گذارد كه بخواهيم كم كارى كنيم و جاذبه هاى اين استان را از ياد ببريم و ننويسيم، اما چه كنيم كه وقت كم ما را وادار كرده كه تنها به يك شاهكار طبيعت در قشم بپردازيم. بله امروز آنچه از دره ستاره ها ديده ايم به نگارش درمى آوريم و اميد داريم حق مطلب را در قالب كلمات اندك و بى زبان ادا كرده باشيم.

منطقه گرم و نيلى حاشيه خليج آبى هميشه فارس و هرمزگان، سرزمين مردمان ميهمان نواز با مردمى خونگرم و سخاوتمند زمينه مناسبى را براى مسافرت به اين استان فراهم كرده است.براساس آخرين تقسيمات كشورى شهرستان هاى ابوموسى، بستك، بندرعباس، بندرلنگه، بندر جاسك، حاجى آباد، رودان، قشم، گاوبندى و ميناب مجموع شهرستان هاى استان هرمزگان را تشكيل مى دهند.

استان هرمزگان از پتانسيل گردشگرى بسيار مناسبى برخوردار است؛ وجود 14 جزيره زيبا، حدود 40 بندر كوچك و بزرگ،جزيره زيبا و رويايى قشم، چشمه هاى معدنى و گرم، مجموعه آثارتاريخى و زيارتى و وجود بازارهاى محلى و جديد و صنايع منحصر به فرد مى تواند انبوهى از خاطرات آبى و آرامش دهنده را براى مسافران به ارمغان آورد.

قشم ، مرواريد نيلگون خليج هميشه فارس

اينجا قشم است؛جزيره رويايى نيلگون . جزيره پهناور قشم با مساحتى نزديك به 1500 كيلومتر مربع نه تنها بزرگترين جزيره ايران بلكه از بسيارى از كشورهاى مستقل جهان نيز بزرگتر است. اين جزيره همچون يك دلفين زيبا و بزرگ در تنگه استراتژيك هرمز واقع شده است و فاصله آبى شهر قشم از بندر عباس 22 كيلومتر و نزديكترين فاصله آبى جزيره قشم با سرزمين ما در78 كيلومترى در حد فاصل بندر لافت و روستاى پهل از توابع بندر خمير است.

قشم بزرگترين جزيره ايران از 22 كشور جهان بزرگتر است. لنج، بزرگترين كاردستى دنياست كه در قشم ساخته مى شود. سرويس گردشگرى بزرگترين جزيره غيرمستقل جهان، با همراهى 3 جزيره هرمز، هنگام و لارك از جمله جزاير جنوبى ايران اند كه در استان هرمزگان با مركزيت بندرعباس قرار دارند. و اين 4 جزيره مى توانند به عنوان مكمل يكديگر يك مقصد گردشگرى جذاب براى گردشگران داخلى و خارجى محسوب شوند. البته استان هرمزگان داراى 14 جزيره كوچك و بزرگ است از جمله: جزاير تنب بزرگ، تنب كوچك، ابوموسى، كيش، فارور، لاوان، سيرى كه در جنوب استان هرمزگان پراكنده اند كه آنان نيز مى توانند به عنوان مقصد گردشگرى مورد توجه قرار گيرند اما جزاير چهارگانه مورد بحث ما به دليل نزديكى به مركز استان و نزديكى به يكديگر و داشتن نسبى زير ساخت هاى گردشگرى بايد در اولويت قرار گيرند.

جزاير قشم، هرمز، هنگام و لارك با سواحل فوق العاده زيبا و چشم انداز زيبا را مى توان گنج گردشگرى ايران ناميد اين جزاير طبيعت بكر و حيرت انگيزى، را در دل خود نهفته دارند. سفر به استان هرمزگان از هوا و زمين ميسر است. اما سفر زمينى، مخصوصا با قطار لطفى ديگر دارد زيرا مى توانيد طبيعت بكر استان را از پنجره قطار بنگريد دره هايى عميق و نخلستان هايى انبوه كه مسير قطار تهران بندر عباس از ميان آنان مى گذرد.

دره ستاره ها يا اِستاره كفته

اگر بخواهيم از همه ديدنى ها و زيبايى قشم بنويسيم، ناچاريم بسيارى از ديدنى ها را به حافظه مان بسپاريم.اما نمى توانيم خاطرات اين جزيره را يكجا نقل كنيم. شايد اين دليلى باشد براى اينكه از جذابيت هاى اين جزيره سحرانگيز به دفعات فراوان،يعنى به اندازه تمام جاذبه هايش ياد كنيم. امروز هم قرار است از دره ستاره ها بنويسيم.

دره ستاره ها با قدمت حدود 2 ميليون سال،كه بر اثر فرسايش خاك، سنگ و ماسه ناشى از باد و باران و رگبارها به وجود آمده است، شاهكار كم نظير طبيعت در جزيره زيباى قشم است. قدمت دره ستاره ها مربوط به دوره زمين شناسى سنوزوئيك (حدود 2 ميليون سال) است.

ضلع شمالى جزيره قشم در نزديكى روستاى بركه خلف، عارضه زمين شناسى عجيب خود را به نمايش گذاشته است. بنا به تحقيق آنوبانينى؛ اهالى محل عقيده دارند ستاره اى از آسمان افتاده و اشكال عجيبى را از خاك و سنگ و ماسه پديد آورده است.

از شهر قشم كه به سمت ساحل جنوبى آن حركت كنيد به روستاى «بركه خلف» مى رسيد. روستاى بركه خلف در فاصله 5 كيلومترى از ساحل جنوبى جزيره قرار گرفته است. در شمال اين روستا يكى از زيباترين جلوه هاى فرسايش در جزيره قابل مشاهده است. اهالى منطقه به اين روستا استاره كفته (گاهى هم استار افتيده) مى گويند. اما، نام دره ستاره ها براى اين پديده كم نظير زمين شناسى جا افتاده است.

ادامه راه، جاده خاكى است كه شما را به دره ستاره ها مى رساند. نوشته زير به طور دقيق متن تابلوى راهنماى نصب شده در محل دره ستاره هاست!

« دره ستاره ها كه اهالى بومى به آن ستاره افتاده يا استاره كفته نيز مى گويند از زيباترين جلوه هاى فرسايش در جزيره پهناور قشم است اهالى معتقدند پس از فرو افتادن ستاره اى در اين محل و بر اثر ضربه اى سهمگين، خاك از زمين بالا آمده و به هر شكلى كه بوده خشك شده و چنين اشكالى پديد آمده است.

برخى از اهالى معتقدند با تاريك شدن هوا اين دره محل آمد و شد ارواح و اجنه است اما تاكنون صحت چنين چيزى به اثبات نرسيده است.

منبع:

ايران

به دليل شكل ويژه اين دره و انواع حجم ها و پديده هاى فرسايش موجود در آن وزش بادهاى تند و گردش هوا در لابه لاى ستون ها و حفره هاى موجود در دره توليد صدا مى كند و به دليل اين صداها ست كه اهالى معتقدند با تاريك شدن هوا اين دره محل آمد و شد ارواح و اجنه است و بنا براين از ورود به آب در شب خوددارى مى كنند.

بر اساس يك افسانه قديمى جزيره نشينان، دره ستاره ها را شب هنگام محل آمد و شد ارواح و اجنه مى دانند كه اين باور از نظر علمى هنوز اثبات نشده است.

ويژگى ها و ديدنى هاى دره ستاره ها سبب شد اين دره به عنوان بخشى از ژئو پارك جزيره قشم جزو آثار طبيعى در سازمان يونسكو به ثبت برسد. ژئو پارك قشم با آثار زيباى طبيعى و تاريخى تنها ژئو پارك منطقه خاورميانه است.

زيبايى دره ستاره ها در شب هاى مهتابى در لحظاتى كه سكوت همه جا را فرا گرفته و آسمان و ستاره ها در نزديكى زمين احساس مى شوند،

دو چندان است. در گوشه و كنار ستون ها و دره ستاره ها راه هاى تنگ، باريك و گاه پهن و وسيع وجود دارد كه با نظم خاص خود چشم هر بيننده اى را خيره مى كند.

دره ستاره ها و دره چاه كوه پديده اى شگفت از فرسايش سنگ هاى رسوبى زمين است. دره ستاره ها كه به گمان افراد بومى، در آن ستاره افتاده است و شب ها جن دارد، بسيار ديدنى است و مشابه اين اشكال زمين شناسى يا ژئومرفولوژى را ما تنها در آمريكا مى بينيم. كه توريست هاى بسيارى را مى توانند به خود بكشند.

دره يا تنگه چاه كوه دره اى به عمق 100 متر نمايش ديگرى از فرسايش سنگ هاى رسوبى است.گنبد و غارهاى نمكى در جنوب جزيره قشم قرار دارندو در يك جاده خاكى ما را به آنجا مى رساند كه دسترسى به آن مشكل است، لايه هاى نمك كه مربوط به دوره هاى جديد زمين شناسى هستند در برخورد با گسل هاى پوسته زمين بالا آمده و گنبدهاى نمكى را به وجود آورده اند. در داخل اين گنبدهاى نمكى، غارهاى نمكى قرار دارد.غار نمكى شماره 3 قشم با6 هزار متر طول، بزرگترين غاز نمكى جهان شناخته شده است.درون اين غار رودخانه اى مارپيچ به عمق يك متر با استلاكتيت و استلاگميت هايى اعجاب آور انسان را به شگفتى وامى دارند.

تغيير بعد از هر حادثه طبيعى

دره ستاره ها در واقع يك ناحيه فرسايش يافته از سوى آب هاى سطحى، رگبارهاى فصلى و تندبادها است. فلات اوليه كه هنوز در بخش شمالى به صورت كم و بيش دست نخورده باقى مانده، در ارتفاع بين 7 تا 10 مترى از كف دره قرار دارد و جنس آن ماسه سنگ با سيمان آهكى سست و پر از پوسته هاى فسيلى است.

مخروط هاى نوك تيز، ستون ها و ستونك هاى فرسايشى، آرك ها و تيغه ها و ديواره هاى نوارى از جمله بخش هايى هستند كه در اين دره مشاهده مى شوند.

به دليل سست بودن جنس لايه ها، مى توان انتظار داشت كه پس از هر بارندگى شديد (كه به ندرت اتفاق مى افتد) تغييرات محسوسى در مورفولوژى دره صورت پذيرد.

آنچه مشخص است اين است كه اين اشكال در اثر فرسايش باد و باران و رگبارهاى فصلى پديد آمده است؛ البته بازديد از دره ستاره ها در شب هاى مهتابى جاذبه اى خاص دارد، بويژه در آن لحظه كه سكوت همه جا را فرا گرفته و آسمان و ستاره ها با نزديكى خاصى به زمين احساس مى شوند.

در هر صورت براى رفاه حال بازديدكنندگان و گردشگران در ابتداى سال 85 به دستور مديرعامل منطقه آزاد قشم و با همت معاونت سياحتى و گردشگرى سازمان و كمك اهالى و شوراى اسلامى روستاى بركه خلف راه دسترسى به دره ترميم و براى ايجاد امكانات رفاهى و بهداشتى اقداماتى صورت پذيرفته است.

منظره هاى اين دره واقعاً قشنگ و جالب هستند. در گوشه و كنار ستون ها و كنگره ها با اشكال متنوع و جالب به چشم مى خورند و بين اينها راه هاى تنگ و باريك و گاهى پهن و وسيع وجود دارد. علاوه بر اين شكاف ها و سوراخ هاى بزرگ و كوچكى هم ايجاد شده اند كه ممكن است اين تصور را ايجاد كنند كه موجودى عجيب و غريب در دل آن تاريكى ها زندگى مى كند. با وجود اين اشكال و طرح هاى عجيب بيخود نبوده كه در شبهاى تاريك مردم فكر مى كردند اشباح و اجنه در اين دره رفت و آمد مى كنند!

نگهبان 81 ساله

محمد مظفرى نگهبان 81 ساله دره ستاره ها كه داراى 12 فرزند است، مى گويد: امسال ميزان بازديد مردم از اين دره نسبت به سال هاى قبل افزايش يافته است.

وى مى گويد: بازديد از اين مكان به صورت رايگان است و شب هاى اين دره به دليل نزديكى ستاره ها به سطح زمين بسيار ديدنى است.

مظفرى يكى از مشكلاتشان را نداشتن آب شيرين عنوان مى كند و مى گويد: براى خريد هر تانكر آب شيرين بايد12الى 13 هزار تومان پول پرداخت كنيم و با حقوق 100 هزار تومان نمى توانيم، در نتيجه آب شور كه هر تانكر آن حدود 6 هزار تومان است، خريدارى مى كنيم.

اين مرد ظهرها براى فرار از گرماى سوزناك و نفسگير تابستان به آلونكى گلى پناه مى برد؛ البته اين آلونگ گلى را هم از صدقه سر همين حادثه طبيعى به دست آورده است.بدون پاپوش و در اسفند ماه با يك لباس آستين كوتاه نظاره گر خيل جمعيتى بود كه با ولع هر چه تمام به ديدن اين شاهكار خارق العاده مى رفتند.

تسبيح كوچك و سفيد رنگى در دستانش و كلاهى محلى برسرش و با لبخندى مهربان به هر بيننده اى خوشامد مى گفت و به سادگى سفره دلش را براى هر غريبه اى آشنا باز مى كرد.

خدا حافظ دره سحرانگيز

بعد از ساعتى گشت و گذار ماجراجويانه در بين اين ساختارهاى هنوز ذهنمان درگير قله هاى تراشيده شده اى بود كه فقط خالق طبيعت مى تواند چنين نقشى خيال انگيز و جادويى بيافريند اما بايد رفت وديارهاى بكر و دست نخورده اى را ديد و قلم را تراشيد براى گزارشى ديگر و شماره اى ديگر!!

منبع:

ايران

منبع: تبيان

اين تصاوير بسيار زيبا مربوط به شناي دلفين ها در سواحل جزير هنگام مي باشد.

عكس: فريبرز افروز

منبع: تبيان

صاوير زيباي زير غروب آفتاب را در آبهاي نيلگون درباي عمان نشان مي دهد.

عكس:فريبرز افروز

منبع: تبيان

در فاصله 60 كيلومتري شهر قشم و در مناطق باتلاقي و تالابي حاشيه شمال غربي جزيره قشم در موقعيت جغرافيايي 27-40 و 26 عرض شمالي و 22 و 55-21 و 55 طول شرقي در گستره اي به وسعت 85806 جنگل هاي مانگرو حفاظت شده  حراي ايران قراردارد.

مانگرو به اجتماعات جنگلي  سازگار با آب و خاك شور ساحل دريا اطلاق مي شود. اين جنگل ها از گياهان چوبي دانه دار تشكيل شده اند كه در گستره جزر و مد مصب ها ، دلتا ها ، جزاير ، خورها و خليج ها در طول مناطق حاره كشيده شده اند.

جنگل هاي مانگرو گرچه در مقابل شوري آب و خاك بردبارند ، ولي براي حفظ موجوديت و خصوصيات خود به جريان آب شيرين دائمي نياز دارند . به همين جهت دلتاي رود مهران كه از كوه هاي جنوب لار در استان فارس سرچشمه مي گيرد و در شمال جزيره قشم ، در محدوده شهرستان بندر عباس ، به خليج فارس مي ريزد بخش عمده اي از اين منطقه را تشكيل مي دهد. عمق آب در خورهاي اين منطقه به 3 متر مي رسد . آب و هواي اين منطقه حاره اي و نيمه حاره اي است و تابستان هاي بسيار گرم و مرطوب دارد. دماي منطقه در اين فصل تا 40 درجه سانتي گراد  نيز مي رسد.

فصل بارندگي در اين منطقه از آذر تا فروردين ماه و مقدار آن از 100 تا 300 ميلي ليتر متغير است.

بر اساس گزارش اتحاديه حفاظت از طبيعت و منابع طبيعي (IUCN ) وسعت جنگل هاي مانگرو  جهان يكصد هزار كيلومتر  مربع و بيشترين محدوده پراكنش آنها در مناطق آمريكا ، استراليا و آسيا است.

ويژگي هاي جنگل هاي مانگرو به گونه اي تنگاتنگ بستگي به شرايط اقليمي ، شكل زمين در اراضي ساحلي ، دامنه جزر و مد ، نوع خاك و جريان آب شيرين دارد. به همين دليل ، اين جنگل ها ، از نظر تركيب گونه اي ، بسيار متنوع هستند. جنگل هاي حراي جنوب كشور ما بر خلاف اغلب جنگل هاي مانگرو جهان تنها از يك گونه و به ندرت از دو گونه تشكيل شده اند.

عنصر اصلي سازنده اين جنگل ها گونه اي به نام AVICENNIA MARINA است كه به نام دانشمند بزرگ ايراني ابوعلي سينا نامگذاري شده و از مقاوم  ترين گونه هاي مانگرو موجود در جهان است.

پراكنش جنگل هاي حرا به چهار عامل حرارت ، شوري دريا ، جريان هاي ملايم دريايي و جنس خاك بستگي دارد.

جنگل هاي مانگرو ايران با دارا بودن شرايط خاص گياهي و جانوري از زيستگاه هاي مهم به شمار مي روند و به همين جهت از سوي اتحاديه حفاظت از طبيعت و منابع طبيعي به عنوان ذخيره گاه زيستكره ( MAM&BIOSPHERS ) ( MAB/ BR ) اعلام شده.

ذخيره گاه هاي زيستكره جهاني مناطقي از خشكي ، دريا و دريا خشكي هستند كه دست نخورده و بكر باقي مانده و قابليت برگشت به حالت اول را داشته باشند. اين مناطق براي حمايت از توسعه پايدار و رفع تعارض بين انسان و طبيعت  به ثبت رسيده اند. در جهان حدود 57 ذخيره گاه  و زيستكره جهاني موجود است كه 9 منطقه آن در ايران واقع شده است.منطقه حفاظت شده  حرا كه از سال 1351 به سبب پيوستگي بيشترين مساحت و تراكم خوب از درختان حرا و نقش مهم اكولوژيكي آن در حيات وحش منطقه و توليد مثل و تكتير آبزيان و پرندگان از سوي سازمان حفاظت از محيط زيست ، منطقه حفاظت شده اعلام شد يكي از ذخيره گاه هاي مهم است كه در 17 ژانويه سال 1977 ميلادي به طور رسمي در شبكه ذخيره گاه هاي زيستكره در برنامه " انسان و كره مسكون" يونسكو ثبت شده است.

جنگل دريايي حرا در جزيره قشم با 86 هزار هكتار پوشش جنگلي ، بخش عمده اي از مساحت 162000 هكتاري جنگل هاي مانگرو ايران را تشكيل مي دهد كه در مناطق گواتر استان سيستان و بلوچستان سيريك در استان هرمزگان و نايبند  در استان بوشهر واقع شده اند.

جنگل هاي حرا در اراضي خيس، گلي و تالاب هاي گستره جزر و مد تنگه خوران به صورت نامنظم و با تراكم متفاوت پراكنده اند. در مناطقي كه جريان آب خورها آرام است فشردگي اين جنگل ها بيشتر است.

درختان حرا نسبت به شوري زياد حساس هستند و در گستره خشكي اغلب با تراكم كمتري ديده مي شوند. با افزايش شوري خاك ، درختان حرا در سطح خشكي جاي خود را به گونه اي شور پسند واگذار مي كنند كه از حاشيه آنها را احاطه كرده اند.

بالا آمدن و فرونشستن آب دريا در سواحل ، كه به گونه اي موزون و مستمر در شبانه روز انجام مي گيرد ، از جمله عوامل تعيين كننده در شكل گيري تنوع حيات  در اكو سيستم حراست.

حرا گياهي است به شكل درختچه يا درخت با اندازه هاي متفاوت بين 3 تا 6 متر ارتفاع كه شاخ و برگ سبز روشني دارد . اجتماع اين درختان پوشش فشرده و انبوهي را در بخش تاج درخت به وجود مي آورد.تنيدگي شاخه ها در يكديگر به گونه اي است كه دسترسي به درون آن چندان هم آسان نيست.

ريشه هاي اصلي حرا بسيار كوتاه است ولي ريشه هاي عمودي به طول 20 الي 30 سانتي متر از سطح گل خارج مي شوندكه پنوماتوفر ناميده مي شوند و در عمل تهويه و تنفس گياه را در شرايط بي هوازي انجام مي دهند.

درختان حرا تنه هاي متعدد دارند به طوري كه تشخيص تنه اصلي به آساني ميسر نيست . برگ درختان حرا دائمي بوده و از اين رو اين جنگل ها را جنگل هاي هميشه بهار  نيز مي گويند.

منبع:

پرتال قشم

درخت حرا در خرداد ماه به شكوفه و گل مي نشيند و گل هاي زرد كوچك آن در زمينه سبز شاخ و برگ درخت بسيار زيباست . گل حرا عطر ملايم و شامه نوازي دارد.

 هواي گرم و نمناك اوايل تابستان ، سرشار از عطر سنگين گل حرا، چنان چتر سحرانگيزي بر سراسر فضاي جنگل و دريا مي گستراند كه به راستي نفس گير است. عطر گل حرا رايحه غريبي است. چيزي شبيه بوي همه ادويه هاي هندو چين! بويي ناشناخته و مبهم! بويي كه در هيچ گل و گياه ديگري نشان و حضور ندارد. بويي كاملا ويژه و خيال انگيز، تداعي كننده سرزمين هاي دور و دست نيافتني.

گل حرا خوشه اي كوچك ، زرد براق و بسيار معطر و پر شهد است . چهار گلبرگ آن هميشه به نظر خيس و مرطوب مي رسد. انبوه زنبورها ي عسل وحشي در سراسر زمان شكوفايي حرا بر فراز اين جنگل وسيع در پروازند و ميهمان اين خوان رنگين . عسل توليد شده توسط زنبورهاي وحشي قشم كه در لابه لاي درختان و در ميان سرشاخه ها كندو مي سازند ، خوشمزه و بسيار معطر است . عسل تابستانه قشم از شهد گل حرا به دست مي آيد و بوي غريب گل حرا را با خود دارد. مردم محل براي اين عسل خواص درماني بسيار  قائلند.

در اواخر تير ماه تا اواسط مردادماه گل ها به ميوه تبديل مي شوند . ميوه حرا بادامي شكل و كوچك است . زمان بذرگيري نيمه دوم مرداد تا نيمه اول شهريور ماه است و در شرايط مناسب 90 در صد آنها در فاصله 10 تا 15 روز جوانه مي زنند و در دو تا سه سال رشد مي كنند و به ارتفاع يك تا يك و نيم متر مي رسند.

دانه درخت حرا، بر خلاف بذر درختان خشكزي ، بر روي درخت مادر جوانه مي زند و سپس از پايه مادري جدا شده و در گل و لاي پاي درختان فرو مي رود و نهال جديدي را به وجود مي آورد و به همين دليل آن را شبه زنده زا مي گويند

فايده هاي حرا

از ديگر ويژگيهاي درختان حرا شيرين كردن آب دريا و مصرف آن و ترشح نمك از طريق برگ ها است. نمك ترشح شده از گياه را به خوبي مي توان به صورت برآمدگي هايي در پشت برگ ها مشاهده كرد.

سرشاخه و برگ درختان حرا علاوه بر خوش خوراك بودن ، داراي ارزش غذايي معادل يونجه و جو براي حيوانات است.

از اين درخت همچنين مي توان خمير كاغذ تهيه كرد. در بعضي از كشورها از چوب درخت حرا تسبيح و گردن بند درست مي كنند

جنگل هاي حر اگرچه توده خالص و يك دستي هستند كه هيچ گونه تنوع گياهي در آنها ديده نمي شود ولي از تنوع جانوري بسياري برخوردارند. اين تنوع مديون موقعيت گذرگاهي اين جنگل ها است. علاوه بر آن ، كفه هاي گلي و باتلاق ها نيز هر يك سهمي در اين تنوع دارند.

جنگل هاي حرا در يك محيط زيستي ديناميك واقع شده اند كه سطح آب در آنها به شدت نوسان دارد. در واقع اين جنگل ها تالاب هايي هستند كه پيوسته در برابر تغييرات جريان آب شور و شيرين قرار دارند.

موقعيت گذرگاهي اگرچه سبب مي شود كه جنگل هاي حرا از غناي هر دو اكوسيستم آب شور و شيرين و خشكي و دريا بهره مند شوند ولي همين موقعيت نقطه آسيب پذير اين جنگل ها نيز به حساب مي آيد . زيرا از هر دو سو مي توانند مورد آسيب قرار گيرند. اين ويژگي سبب شده است كه جنگل هاي  مانگرو نيز به عنوان زيستگاه حساس شناخته شوند.

پرندگان حرا

جنگل هاي حرا در قشم زيستگاه بيش از 110 گونه پرنده هستند كه هر يك به نوعي به آن وابسته اند. حدود 3/1 درصد گونه هاي پرندگان و 25 درصد پرندگان ايران در اين جنگل ها در جمعيتي بين 30 تا 50 هزار ديده شده اند.

حضور پرندگاني همچون پليكان پا خاكستري با تعدادي كمتر از 200 قطعه و گيلانشاه خالدار با جمعيتي كمتر از 100 قطعه – كه در معرض انقراض قرار دارند- در اين جنگل ، اهميت حياتي اين منطقه را به عنوان يكي از زيستگاه هاي پرندگان آبزي نادر و حمايت شده، بيش از بيش روشن مي كند.

به هنگام بالا آمدن آب ( مد) فقط تاج درختان حرا را مي توان ديد و تنه درختان در زير آب است. در موقع جزر دو چهره ديگر به جنگل ها اضافه مي شود كه كفه هاي گلي و مانداب ها كه هر دو براي پرندگان آبزي محل مناسبي براي تغذيه به شمار مي رود.

بيشترين تراكم پرندگان در اين منطقه در پاييز و زمستان و كمترين آن در تابستان است. اجتماع اگرت ساحلي ، اگرت بزرگ ، حواصيل خاكستري، نوك پارويي، پليكان پا خاكستري، فلامينگو، انواع گيلانشاه ها ، كاكايي ها، سليم خرچنگ خوار و بالكان ها در اين جنگل ها ديده مي شود كه در جزيره كوچك و بزرگ آن تخم گذاري مي كنند و بدين ترتيب اهميت حفاظت و حراست از منطقه را بيشتر نمودار مي كنند. اين پرندگان با نوك هاي متفاوت خود كه هر يك كاربرد ويژه اي دارند براي تغذيه از آبزيان و خاكزيان به اين زيستگاه ها رو مي آورند.

اگرت ها با نوك هاي نيزه اي خود طعمه را در آب و گل مي جويند. نوك قاشقي غذاي خود  را از آب پارو مي كند . گيلانشاه ، نوك  كماني خود را براي يافتن غذا تا اعماق خاك خيس خورده فرو مي برد . فلامينگو از آبزيان داخل آب صيد مي كند. منقار پليكان ، مثل ملاقه اي بزرگ ، هر بار كه از آب پر مي شود مقداري از آبزيان را در خود دارد.

تاج درختان حرا محل استراحت و آشيانه سازي اگرت ها و حواصيل است. اما لانه هايي كه بر روي تاج درختان حرا ديده مي شوند همه به پرندگان تعلق ندارند. بسياري از اين لانه ها – كه در نهايت استحكام و دقت ساخته شده اند- به نوعي موش تعلق دارد كه خود را با محيط حرا سازگار كرده اند.

درباره پرندگان ساكن و مهاجر قشم ، سازمان منطقه آزاد اقدام به توليد يك كتاب مرجع نفيس با عنوان پرندگان قشم نموده و يك سري بروشور نيز به 5 زبان درهمين زمينه منتشر ساخت.

منبع:

پرتال قشم

جنگل هاي حرا از نظر آبزيان نيز بسيار غني است. اين منطقه در پرورش ماهي ها و آبزيان ديگر نقش عمدهاي دارد. شايد اجتماع ماهي هاي زير آب شور در لابه لاي درختان حرا به خاطر شيريني آب در اين قسمت باشد و احتمالا همين ماهي ها هستند كه انواع پرندگان را به سوي جنگل هاي حرا مي كشانند و آنها را وادار مي سازند كه جنگل هاي هميشه بهار اين منطقه سكونت گاه خود برگزيدند.

انواع ماهيان منطقه حرا عبارتند از بياه، حلوا سفيد، شورت ، سنگسر، شانك ، عروس ناخدا و ماهي هاي تيره ساردين نيز بيشتر در فصول گرم در منطقه ديده مي شوند. گل خورك از گونه هاي دائمي زيستگاه حرا است كه در حفره هاي پاي درختان حرا زيست مي كند و از گونه هاي مورد علاقه اگرت ها ، حواصيل هاو مخصوصا حواصيل هندي در زنجيره حيات حرا به شمار مي رود. گل خورك ها با حركت دائمي خود در گل هاي پاي درختان با ايجاد خلل و فرج عمل تهويه را در سطح فوقاني گل و لاي ميسر مي سازند.

درختان حرا باعث جذب لاك پشت هاي سرخ ، سبز، پشت چرمي و عقابي خليج فارس مي شوند. اين لاك پشت ها علاقه زيادي به خوردن ريشه و برگ درختان حرا دارند كه احتمالا قوه باروري آنها را زياد و آنها را در برابر بيماري ها حفظ مي كند.

 در منطقه حفاظت شده حرا از انواع مارهاي دريايي خليج فارس پنج نوع زيست مي كنند.

اين منطقه، همچنين زيستگاه سخت پو ستاني چون انواع خر چنگ ويلن زن و دراز چنگ شناور و صورتي است.

در آبراهه هاي اصلي اين منطقه ، نمونه هايي از دلفين هاي خليج فارس  زندگي مي كنند كه با جست و خيز خود در آب توجه بازديد كنندگان را به خود جلب مي كنند.

علاوه بر اينها ، درختان حرات مركز رشد و نمو انواع نرم تنان خوراكي ، به ويژه انواع ميگو، هستند.

تهديدها

حفاظت جنگل هاي مانگرو در سراسر دنيا به عنوان مهم ترين كانون هاي تنوع زيستي مورد تاكيد قرار گرفته است . در حالي كه اين جنگل ها امروزه در معرض تهديد انواع فعاليت هاي انسان قرار دارند.

تخريب جنگل ها و تبديل آنها به ساير كاربري ها- و از همه مهمتر آلودگي هاي دو سويه آب و خشكي- از جمله عوامل تهديد كننده اين زيستگاه هاي حساس و مهم به شمار مي روند.

در سال هاي اخير ، فشارهاي ناشي از رشد جمعيت در جزيره قشم موجب شده كه ميزان برداشت محلي از اين جنگل ها افزايش يابد . علوفه چيني از شاخ و برگ درختان حرا از عادي ترين اين مصارف است.

در منطقه حفاظت حرا، دامداران محلي براي تامين علوفه مورد نياز دام هاي خود از سرشاخه هاي درختان حرا استفاده مي كنند. در حال حاضر برخي از اهالي روستاهاي لافت ، گورزين ، ملكي ، دوربني ، دهخدا، سهيلي، طبل و گورزين در جزيره قشم و همچنين روستانشينان ديگر كرانه ها با جمع آوري و فروش سرشاخه هاي حرا امرار معاش و يا دامداري مي كنند . آنها براي چيدن سرشاخه ها، با توجه به جزر و مد آب عازم دريا مي شوند و به طور متوسط در حدود پنج ساعت براي سرشاخه چيني صرف مي كنند و در اين مدت به طور معمول 15 تا 20 بسته علوفه جمع آوري مي كنند. براساس گزارش هاي سازمان محيط زيست، درختان اين جنگل سالانه حدود 30 هزار تن رشد دارند كه حدود 12 هزار تن براي مصرف دام  به صورت سرشاخه زني برداشت مي شود.

جالب توجه آنكه در بعضي از قسمت هاي اطراف روستاي طبل،نزديكي خشكي و جنگل سبب شده است كه گله هاي شتر نيز خود را به جنگل برسانند و از سرشاخه ها تغذيه كنند . اين همه تخريب در حالي است كه در اين نوع سواحل ، پايداري و بقاي هيچ يك از فعاليت هاي جوامع انساني ( نظير صيادي، كشاورزي ، كشتيراني ) بدون وجود اين جنگل ها قابل تضمين نيست.

بازديد از جنگل

براي ديدن شگفتي هاي جنگل ها هميشه بهار حرا، نزديك ترين مسير به شهر قشم روستا بندر لافت ، سپس روستاي طبل و يا روستاي سهيلي است. از اين سه روستا مي توان با قايق به جنگل حرا رسيد.

جزاير كوچك و بزرگي كه در آب تشكيل شده اند، جنگل زيبا و شگفت انگيز حرا را در خود جاي داده اند. در آن ميان ، جزاير زمرد، نگين و مرواريد وسعت بيشتري از ديگر جزيره هاي به وجود آمده در گستره حرا دارند.

در هنگام مد دريا ، آبراهه هاي متعددي اين منطقه را به بخش هاي كوچك تر قسمت مي كند و بهترين زمان را براي بازديد از اين پديده استثايي را فراهم مي سازد . بسياري از اين آبراهه ها با درازا ي متفاوت به صورت بن بست هستند و ورود به آنها با استفاده از راهنمايان محلي ميسر است و گرنه موجب سرگرداني يا به گل نشستن قايق خواهد شد.

با توجه به اينكه جنگل هاي حرا از مناطق حفاظت شده كشور و مهم تر از آن يكي از ذخيره گاه هاي زيستكره است، افراد و گروه هاي بازديد كننده از آن بايد مواردي را رعايت كنند:

1- از به كار گيري هرگونه سلاح گرم خودداري كنند.

2- با توجه به نقش پروانه ها و حشرات در امر گرده  افشاني ، از آوردن تورهاي مخصوص براي صيد آنها خودداري ور زند.

3- شاخ و برگ درختان را قطع نكنند.

4- از دست زدن و تخريب آشيانه پرندگان و موش ها و مخصوصا برداشتن تخم پرندگان خودداري كنند.

5- در طول بازديد از جنگل ، آرامش و سكوت منطقه را كاملا رعايت نمايند.

6- به مسائل بهداشتي و حفظ محيط زيست آبي و خاكي منطقه توجه كامل داشته باشند.

7- به موارد ايمني ، مانند مراقبت از برخورد با شاخه درختان و خودداري از روشن كردن آتش ، توجه داشته باشند.

8- به توصيه هاي راهنما توجه نمايند.

براي بازديد از منطقه به طور معمول از قايق هاي تندرو استفاده مي شود كه ضروري است اين نوع قايق ها به انواع پارويي و برقي با ظرفيت بيشتر تغيير كنند تا سكوت و آرامش مسحور كننده جنگل حرا حفظ شود .

حركت قايق از مسيرها بايد به آرامي صورت گيرد تا بازديدكنندگان وقت كافي براي تماشا، تفكر ، عكسبرداري وفيلمبرداري و شكار لحظه هاي خاطره انگيز و به يادماندني داشته باشند.

به سبب تراكم جنگل و تعدد آبراهه هاي  فرعي و بن بست ، بايد از وارد شدن به مسيرهاي ناشناخته خودداري كرد.

منظره غروب خورشيد در دريا و بازديد از جنگل هاي حرا در شب هاي مهتابي نيز دلنشين و رويايي است.

با توجه به اينكه بهترين زمان اجراي زمان اجراي گشت درجنگل هنگام مد درياست ساعت شروع و خاتمه گشت دريايي بايد بر اساس جدول جزر و مد تعيين شود . براي بازديد كامل از جنگل به حدود 5/2 تا 3 ساعت زمان نياز است . آب آشاميدني ، آب ميوه و بيسكويت و شيريني و غيره با ظروف يك بار مصرف بايد به همراه برده شود و پس از پذيرايي ،مراقبت كامل در مورد جمع آوري زباله و خارج كردن آن از منطقه به عمل آيد.

همچنين، در فصل گرما لازم است بازديد كنند گان از كلاه و عينك آفتابي استفاده كنند.

منبع:

پرتال قشم

كوه نمكى (كوه نمكدان)

در فاصله 90 كيلومتري شهر قشم و در بخش انتهايي جنوب‌باختري جزيره (تقريبا به موازات ساحل جنوبي) كوه گنبدي شكلي به نام نمكدان (با ارتفاع 237 متر از سطح دريا) قرار دارد كه از سه مسير قابل دسترسي است:

از طريق بندر باسعيدو، دوستكو و كاني (28 كيلومتر)

از طريق بندر سلخ، گميران، كارگه (26 كيلومتر)

از طريق گورمي، كاني (16 كيلومتر)

طبق تقسيم بندي Bosak et all 1998 كوه نمكدان جزو گروه گنبدهاي نمكي غيرفعال قرار مي‌گيرد كه بر روي سطح بالايي آن سنگ نمك كم‌تري وجود دارد كه با گذشت زمان نيز مقدار آن در اثر انحلال كم‌تر شده است، ولي سنگ گچ آن‌ زياد مي‌باشد.

ساختار نمكى اين كوه كه از انباشته شدن صخره‌هاى آذرين با رسوبات تشكيل شده است با بقاياى معادن نمك باستانى و چشمه‌هاى آب شور، به خودى خود يك "اثر تاريخى طبيعى ديدني" با امكانات آموزشى و تفريحى را به وجود آورده است.

غار نمكدان

درون غار به ويژه در اعماق آن، تاريك است و براي مشاهده استالاكيت‌هاي بلورين نمك نياز به چراغ قوه پرنور است. سقف را قنديل‌هاي مرمرين و بلورين در اشكال مختلف پوشش داده‌اند كه منظره‌اي بديع را به وجود آورده است‌.

جريان آب‌ نمك در كف غار نيز از منظره‌هاي دل‌پذير غارهاي نمكي جزيره قشم است.رطوبت هواي جزيره و نفوذ آب در غار سبب فروچكيدن آب نمك اشباع شده بر بدنه قنديل‌ها مي‌شود كه شكل آن را پيوسته تغيير داده يا قنديل‌هاي جديدي مي‌سازد.

غار نمكدان داراى يك درياچه نمك به عمق يك متر در فاصله ۱۶۰ مترى دهانه ورودى است. اين غار داراى چندين تالار بزرگ و كوچك است كه اولين تالار آن در فاصله ۶۷۰ مترى ورودى آن قرار دارد.

از دل كوه نمكدان يك جريان آب زير زميني دائمي مي‌جوشد كه راه را به خارج مي‌گشايد و پس از حل كردن نمك در مسير حركت خود به صورت چشمه نمك در دامنه كوه ظاهر مي‌شود كه در گودال مقابل خود حوضچه‌اي طبيعي به رنگ سفيد به وجود مي‌آورد. منظره اين حوضچه از دور همچون برف زمستاني ديدني است. اين چشمه در تمام طول سال جريان دارد.

نمك هاي كوه نمكدان از بهترين نوع نمك سر سفره شناخته شده است و در تركيب آن عناصر ديگري همچون منيزيم وجود دارد كه به همين دليل مي‌تواند به عنوان نمك طبي به ويژه براي مصرف ورزشكاران حرفه‌اي به صورت كپسول مصرف شود.

نظير غار نمكدان جزيره قشم در كم‌تر نقطه‌اي از ايران ديده شده است و تحقيقاتي كه اخيرا بر روي فضاي داخلي نمكدان انجام شده است، حاكي از قابليت ويژه آن است.باقي ماندن و تنفس در داخل غار نمكدان قشم مي تواند به بهبود بيماران مبتلا به آسم و ناراحتي‌هاي تنفسي كمك كند.

به طور حتم ارزش ديدن مسير غار نمكدان و محيط اطراف آن همراه با تسهيلات جهانگردي لازم به حدي است، كه بخش اعظم نياز ايرانيان و خارجيان شيفته به ديدار از مناطق ديدني منحصر به فرد كره زمين را برآورده مي‌نمايد.

منبع:پورتال منطقه آزاد قشم

زنان قشمى، مانند زنان ساير جزاير و بنادر جنوبى ـ به‌ويژه در روزگاران گذشته ـ كمتر در كوچه و خيابان ديده مى‌شوند و در وقت بيرون آمدن از منزل روبند و يا نقاب مخصوصى كه به زبان محلى به آن  يا  (Bourke) مى‌گويند به روى صورتشان مى‌بندند تا از چشم نامحرمان به دور باشند.

برگه انواع مختلفى است بعضى از آنها بزرگ و پهن بوده و همه صورت را مى‌پوشانند و تنها دو سوراخ در مقابل چشم‌ها در آن وجود دارد ولى بقيه بركه‌ها، نازك و قيطانى بوده و تنها قسمتى از چشم‌ها و ابروها را مى‌پوشاند.

علاوه بر ”بركه“ زنان سر و موى خود را با پارچه نازكى به نام جلوپل (Jelopl) مى‌پوشانند و روى آن نيز چادرى به سر مى‌كنند. پوشاك زنان قشمى نيز انواع مختلفى دراد و معمولاً زنان قشمى دو تا پيراهن روى هم مى‌پوشند.

زنان قشمى، براى دوختن شلوار از پارچه ضخيمى استفاده مى‌كنند و قسمت بالاى شلوار را گشاد و پايين شلوار را تنگ و چسبان مى‌دوزند و بعد براى زيبايى شلوار، در قسمت مچ پا نقش و نگارهاى زيبايى با نخ‌هاى رنگين و يا طلايى به روى پارچه به وجود مى‌آورند و جله خاصى به شلوار مى‌بخشند.

لباس مردان قشمى هم مانند لباس ساير مردم جنوب كشور از پيراهن سفيد يا رنگى بسيار بلندى تشكيل شده است كه در محل به آن  مى‌گويند. اين پيراهن بلند تا قوزك پاى آنها را مى‌پوشاند و بسيار آزاد و مناسب آب و هواى جنوب كشور است. بعضى از اهالى به جاى جيمه، شلوانگى به دو كمر خود مى‌بندند و روى سرشان هم كلاه سفيد سوراخ‌دارى به نام عرقچين مى‌گذارند.

منبع: پورتال قشم

در آخرين روزهاي پاييزي و سراسر زمستان، مسافران شهرهاي جنوبي، بويژه سواحل نيلگون خليج فارس و جزاير آن به طور چشمگيري افزايش مي‌يابند. گردشگراني كه به جزيره بزرگ و زيباي قشم سفر مي‌كنند، اگر اهل گردش در طبيعت باشند، حتما به ديدار جنگل‌هاي دريايي حرا مي‌روند .

جنگل‌هاي حرا در هرمزگان و حتي برخي نقاط ديگر سواحل خليج فارس و شمال درياي عمان رشد مي‌كنند اما در قشم زيبايي دل‌انگيزي دارند. وقتي سوار قايق مي‌شويم و دل آب را مي‌شكافيم و از لابه‌لاي شاخسارهاي حرا مي‌گذريم، طبيعتي بكر و رويايي، روحمان را طراوت مي‌دهد و اگر نسيمي بوزد تا اعماق جانمان رسوخ مي‌كند.حرا گونه‌اي درخت مانگرو است كه در سواحل شمالي قشم به فراواني ديده مي‌شود. قشم وسيع‌ترين و انبوه‌ترين جنگل‌هاي حرا را دارد. از اين رو يونسكو جنگل‌هاي اين جزيره را بي‌نظير لقب داده و نام آن را در فهرست ذخاير زيست كره زمين ثبت كرده است.

جنگل حرا محل مناسبي براي پرندگان مهاجر در زمستان به شمار مي‌رود بنابراين اگر از حالا تا چند ماه آينده به قشم برويد، در جنگل‌هاي حرا، پرندگان دريايي را خواهيد ديد كه هر يك زيبايي خاص خود را دارند و نغمه آنها در آسمان جنگل و خليج فارس گوش نواز خواهد بود.

هواي مطبوع اين روزها، گشت و گذارتان در جنگل را دلپذيرتر مي‌كند. تعجب نكنيد كه آنجا كاكايي‌ها، پرستوهاي دريايي و فلامينگوهاي سرخ پر را در دسته‌هاي چند صدتايي يا گاهي چند هزارتايي مي‌بينيد. جنگل‌هاي حرا ويژگي‌هاي خاص خود را دارند. اين طور نيست كه در گردش خود هميشه با يك منظره جنگلي روبه‌رو شويد.

اگر زماني به آنجا برويد كه آب دريا پايين آمده، درختان با تنه‌ها و شاخسارهاي خود شما را در‌برمي‌‌گيرند اما هنگام مد دريا ديگر تنه درختان را نمي‌بينيد. چشم‌انداز مقابل و اطرافتان شاخسارهايي است كه از دل آب سر بر آورده‌اند. هنگام بالا آمدن آب، تنه درختان زيرآب مي‌مانند.

پس جنگل‌هاي كارا با تغيير وضعيت آب دريا، تغيير چهره مي‌دهند. جنگل‌هاي حرا هديه مشترك دريا و خشكي است و چون به علت جذر و مد آب دريا گاهي سطح آن را آب فرا مي‌گيرد، بكري خود را حفظ كرده و از آثار مخرب تمدن صنعتي در امان مانده است.

اگر براي گردش و خريد به قشم سفر مي‌كنيد، بدون ديدار از جنگل‌هاي حرا سفرتان ناقص است و بعدها از فرصتي كه از دست داده‌ايد، پشيمان خواهيد شد.

منبع:جام جم